دسته بندي : علوم انساني » اقتصاد
كتاب
بوروكراسي و توسعه در ايران داراي 3 بخش مي باشد :
در بخش نخست به
مباني نظري و مدلهاي مديريت دولتي تطبيقي پرداخته است ، كه در مورد مفاهيم
بوروكراسي و تحول در نظام اداري و سياسي بحث مي كند.
بخش دوم كتاب
نگاهي تاريخي را به مديريت دولتي دارد .
و در آخر بخش سوم كه
مديريت دولتي را در ايران معاصر مورد بررسي قرار مي دهد.
بخش اول : مديريت دولتي تطبيقي : مباني نظري و الگوها
بوروكراسي
مبنايي براي مقايسه :
بسياري
از محققان سياست تطبيقي براي تحليل نظام هاي سياسي رويكرد كاركردي (وظيفه اي) غير
ساختاري را در اولويت قرار داده اند. تأكيد بر رويكرد ساختاري در بررسي مديريت
دولتي تطبيقي به دليل رجحان آن بر رويكرد كاركردي در بررسي نظام هاي سياسي نيست
بلكه اين تصميم بر اين نظر استوار است كه بوروكراسي به عنوان ساختاري سياسي تخصصي
در مقايسه با رويكرد كاركردي مبناي بهتري براي تحليل هاي تطبيقي مديريت دولتي است.
مفاهيم
بوروكراسي :
بوروكراسي
از آن جهت كه واژه اي مبهم و دردسرساز به نظر رسيده غالباً مورد انتقاد قرار گرفته
است با اين وجود بوروكراسي واژه اي است كه نشان داده ماندني است. در زبان عاميانه،
بوروكراسي غالباً به عنوان يك «واژه نامطلوب» سياسي به كار برده مي شود.
گرايش
غالب براي تعريف بوروكراسي تعريف آن بر مبناي ويژگي هاي مهم ساختاري سازمان است.
كاملترين تعريف بر اساس اين گرايش تعريف ويكتور تامسون است كه ويژگي هاي اصلي
سازمان بوروكراتيك را وجود سلسله مراتب بسيار دقيق همراه با تقسيم كار بسيار مشخص
مي داند .
هال
ابعاد چهارگانه بوروكراسي را به شرح زير برشمرده است :
1-
سلسله مراتب
اختيار مشخص
2-
تقسيم كار بر
مبناي تخصص گرايي وظيفه
3-
نظامي از رويه
ها و دستورالعمل ها براي انجام كارها
4-
نظام قانوني
در برگيرنده حقوق و وظايف متصديان مشاغل
گرايش
دوم تعريف بوروكراسي بر حسب ويژگيهاي رفتاري است كه بر اين اساس، پاره اي از
ويژگيهاي رفتاري الگوي رفتار بوروكراتيك تلقي مي شود. در خصوص اينكه كدام رفتار،
نماد رفتار بوروكراتيك است، اختلاف نظرهاي نسبتاً عميقي وجود دارد. براي مثال
فردريش بر ويژگي هايي نظير عينيت، دقت و ثبات و مسئوليت تأكيد مي كند.
آيزين
شتات از نوعي تعادل پويا سخن مي راند كه يك بوروكراسي ممكن است در تعامل با محيطش
ايجاد كند.
ماركس
مي گويد سازمان بوروكراتيك، درون خود ويژگي هايي را پرورش مي دهد كه آن را از هدف
اصلي اش دور مي سازد. برخي از نقاط قوت آن پيوسته بوسيله نقاط ضعفي كه از خواص
ماهوي بوروكراسي نشأت مي گيرد، مخدوش مي شود.
رويكرد
انتخابي نويسنده ، رويكردي است كه بوروكراسي را نهادي با ويژگيهاي مهم ساختاري
تعريف كرده است بوروكراسي شكلي از سازمان است . وقتي سازماني را بوروكراسي مي
ناميم كه اين ويژگيها را داشته باشد . مزيت اصلي انتخاب ويژگي هاي ساختاري در
تعريف بوروكراسي اين است كه به ما اجازه مي دهد همه الگوهاي رفتاري را كه در
بوروكراسي نام رفتار بوروكراتيك زيبنده آنهاست مدنظر قرار دهيم . حقيقت آن است كه
تمايز بوروكراسي ها از يكديگر بيشتر مبتني بر ويژگي هاي رفتاري است تا عناصر
ساختاري .
عموميت
بوروكراسي دولتي :
در
بوروكراسي توافق بر ويژگي هاي ساختاري يا سازماني كه محور اصلي مقايسه اند بسيار
اساسي است. تفاوتها اساساً از نحوه توصيف ويژگي هاي ساختاري و همين طور تركيب
ويژگي هاي رفتاري با ويژگي هاي ساختاري نشأت مي گيرد. احتمالاً مهمترين ويژگي
سلسله مراتب است كه با تأكيد بر هدف به كارگيري عقلانيت در وظايف اداري مرتبط است.
ماكس اين ويژگي را منشأ شكل بوروكراتيك سازمان توصيف كرد.
بوروكراسي
آرماني وبر سازه اي ذهني بود كه به طور تجربي در جهان واقع نمي توان آن را يافت.
در
نظامهاي سياسي متفاوت بايد به دو عامل كلي كه ويژگي هاي نظام بوروكراتيك را به طور
قابل ملاحظه اي تحت تأثير قرار مي دهند اشاره كنيم: يكي از عوامل كاملاً مرتبط،
محيط سازماني مديريت دولتي است كه شامل الگوي بخش بندي واحدهاي دولتي و وضعيت
اشتغال افراد در بخش هاي دولتي است.
عامل
ديگر كه كمتر ملموس و پيچيده تر است محيط سياسي، اقتصادي و اجتماعي پيرامون
بوروكراسي است و غالباً از آن به عنوان «بوم شناسي مديريت دولتي» نام برده مي شود.
بوم
شناسي مديريت :
اين
پديده به مفهوم وابستگي متقابل زندگي انسان و محيط پيرامون آن مي باشد.
نكته
مهم اين است كه درك بهتر بوروكراسي ها و همين طور ساير نهادهاي سياسي و اجتماعي
مستلزم شناخت شرايط پيرامون آنها، تأثيرات و نيروي شكل دهنده و تغيير دهنده آنها
است به علاوه تعيين اولويت عوامل محيطي و تعامل اين نهادها بر محيطشان مفيد خواهد
بود.
محيط
بوروكراسي را مي توان به صورت مجموعه اي از دواير متحدالمركز تصور كرد كه
بوروكراسي در مركز آن قرار دارد . هر يك از اين دواير كه بر بوركراسي نزديكتر مي
شوند اهميت تأثيرشان بر بوروكراسي بيشتر است . بزرگترين دايره را مي توان به عنوان
نماد همه جامعه يا نظام اجتماعي در نظر گرفت ، دايره بعدي نظام اقتصادي يا جنبه
هاي اقتصادي نظام اجتماعي را تشكيل مي دهد و دايره دروني نظام سياسي است كه خرده
نظام اداري و بوروكراسي را به عنوان يكي از اجزاء خود در بر مي گيرد .
الگوهاي
نظام اداري :
دانشمندان
علوم اجتماعي پيشنهاد كرده اند براي بررسي و تحليل فعاليت هاي اداري حكومت هاي
موجود از الگوهايي استفاده شود كه پديده هاي جهان واقعي را توضيح مي دهد. كاربردي
ترين الگوي بوروكراسي، الگوي بوروكراسي وبر يا الگوي (كلاسيك) است. اين الگوي
كلاسيك نه تنها ويژگي هاي ساختاري سازمان بوروكراتيك يعني سلسله مراتب، پيچيدگي و
شايستگي را در بر دارد، بلكه تركيبي از ويژگي هاي مرتبط رفتاري و ساختاري است.
دسته:
دسته: 
دسته: 
آينده قهوه: روندها و نوآوري هايي که بايد منتظر آنها باشيد